Wybór nowego ciągnika to decyzja, przed którą staje wielu rolników, analizując przede wszystkim jego moc. Oczywiście, jest to ważny czynnik, zwłaszcza w kontekście posiadanego areału i rodzaju gleby, na której prowadzi się uprawy. Jednak równie istotna jest jego kompatybilność z maszynami uprawowymi. W zależności od planowanych prac rolniczych, różne urządzenia będą podłączane do ciągnika, dlatego warto zrozumieć dostępne opcje sprzęgania.
Trzypunktowy układ zawieszenia (TUZ) – podstawa efektywnej współpracy
Trzypunktowy układ zawieszenia (TUZ) to jeden z najpopularniejszych systemów, który umożliwia sprzęganie maszyn zawieszanych z ciągnikiem. Składa się on z dwóch cięgieł dolnych oraz łącznika górnego. Starsze modele TUZ-ów były wyposażone w przeguby kuliste, gdzie ręcznie wkładano sworzeń i zabezpieczano go. Dziś, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, TUZ-y mają końcówki hakowe z samozatrzaskowymi zabezpieczeniami, które znacznie upraszczają proces podłączania maszyn.
Zaletą TUZ-a jest jego duża stabilność, która umożliwia regulację położenia narzędzia w różnych płaszczyznach oraz kontrolę głębokości pracy. Dzięki systemom hydraulicznym, złożonym z siłownika, pompy i rozdzielacza, operator może precyzyjnie sterować maszyną z kabiny za pomocą elektronicznego systemu sterowania (EHR). Tego typu układy znacznie zwiększają komfort pracy i efektywność operacji na polu.
Norma ISO i kategorie TUZ-ów
Aby ułatwić kompatybilność między różnymi maszynami a ciągnikami, stworzono normy, które regulują wymiary i dopuszczalne obciążenia trzypunktowych układów zawieszenia. Norma PN-ISO 730 definiuje cztery główne kategorie TUZ-ów:
Kategoria I – dla ciągników o mocy do 48 KM,
Kategoria II – do 120 KM,
Kategoria III – do 240 KM,
Kategoria IV – do 450 KM.
Dzięki temu rolnicy mogą łatwo dopasować maszyny do swojego sprzętu, unikając problemów związanych z niewystarczającą mocą lub nadmiernym obciążeniem ciągnika.
Alternatywne metody sprzęgania maszyn półzawieszanych
Maszyny półzawieszane, które posiadają własny układ jezdny, przekazują tylko część swojego ciężaru na ciągnik. Do ich agregacji stosuje się cięgła dolne TUZ-a lub różnego rodzaju zaczepy, z których najpopularniejsze to ucho dyszla oraz zaczep kulowy. Rolmako, znany producent maszyn rolniczych, oferuje oba te rozwiązania, dostosowując je do różnych potrzeb rolników.
Zaczep manualny i automatyczny
Najprostszy system sprzęgania to zaczep manualny, gdzie maszynę z dyszlem oczkowym (średnica 40 mm) łączy się za pomocą sworznia o średnicy 32 mm. Chociaż jest to najtańsze rozwiązanie, jego wadą są duże luzy, które powodują szarpanie podczas jazdy po nierównościach i szybsze zużywanie elementów.
Zaczepy automatyczne oferują lepsze dopasowanie dzięki sworzniowi o średnicy 38 mm, który nie wymaga manualnego działania operatora. Umożliwiają one pewne i szybkie sprzęganie, gdy dyszel uderza w zatrzask, a ucho o średnicy 50 mm jest zabezpieczane sworzniem 48 mm.
Zaczep kulowy
Alternatywą jest zaczep kulowy, który dzięki swojej konstrukcji eliminuje luzy, zapewniając lepszą wytrzymałość i możliwość wychyłu do 30°. Najbardziej popularnym rozwiązaniem jest system K80, choć na rynku są dostępne również inne warianty. Kulowe zaczepy mają większą wytrzymałość i są bardziej efektywne, zwłaszcza przy pracy z ciężkimi maszynami, gdzie precyzja i stabilność mają kluczowe znaczenie.
Zasada stateczności i dociążenie przedniej osi
Podłączanie maszyn o dużej masie do ciągnika może powodować utratę przyczepności przednich kół. Skutkiem tego jest pogorszenie siły uciągu, zmniejszenie efektywności hamowania i gorsze prowadzenie. Aby zapewnić stabilność, zaleca się dociążenie przedniej osi ciągnika za pomocą balastów lub dodatkowych maszyn montowanych na przednim TUZ-ie.
Minimalne bezpieczne obciążenie przedniej osi wynosi około 20% całkowitej masy ciągnika i maszyny, jednak optymalnym rozwiązaniem jest osiągnięcie około 40%. Dociążenie przedniej osi musi być dostosowane do nośności opon i innych parametrów, które można obliczyć na podstawie wzorów podanych w instrukcjach obsługi.
Praktyczne rozwiązania i zalety przedniego TUZ-a
Przedni TUZ oferuje wiele korzyści w porównaniu do fabrycznych balastów, ponieważ umożliwia szybki montaż i demontaż obciążenia oraz jego dostosowanie do aktualnych potrzeb. Co więcej, przedni TUZ pozwala na montaż dodatkowych narzędzi, co zwiększa wydajność pracy i zmniejsza liczbę przejazdów po polu, oszczędzając czas i paliwo.
Normy i standardy
Nie tylko tylni TUZ został objęty standardami normatywnymi. Przedni TUZ i inne systemy sprzęgania są również opisane w odpowiednich normach, takich jak DIN ISO 8759-2. Przy planowaniu zakupu nowego sprzętu warto więc zwrócić uwagę na te normy i upewnić się, że maszyny będą zgodne z wymaganiami ciągnika, co umożliwia ich optymalną współpracę.
Podsumowanie
Wybór i prawidłowe sprzęganie maszyn rolniczych z ciągnikiem to klucz do efektywnej pracy w gospodarstwie. Zrozumienie kategorii TUZ-ów, zasad dociążenia przedniej osi oraz możliwości sprzęgania półzawieszanych maszyn pomaga rolnikom w pełni wykorzystać potencjał swojego sprzętu. Rolmako, jako producent zaawansowanych maszyn uprawowych, oferuje rozwiązania, które wspierają rolników w osiąganiu lepszych wyników przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa i komfortu pracy.
